Γνωρίστε τα 15 μνημεία στον χάρτη της Unesco
Τείχη
Καστροπερίκληστη και παρόλα αυτά εξωστρεφής, η Θεσσαλονίκη γράφει την ιστορία της πάνω στα τείχη, ενίοτε και στις επιγραφές που σώζονται σε διάφορα σημεία της οχύρωσης, μάρτυρες επάλληλων επισκευών και ανακατασκευών μέσα στην πορεία των αιώνων που ακολούθησαν. Από την πλευρά της θάλασσας την πόλη προστάτευε χαμηλό θαλάσσιο τείχος.
Επταπύργιο
ΒΑ των τειχών της πόλης, στο ψηλότερο και πιο προνομιακό σημείο της Ακρόπολης το Επταπύργιο είναι γνωστό και µε την οθωμανική ονομασία Yedi Kule. Αποτελείται από το βυζαντινό φρούριο που το συνθέτουν δέκα πύργοι και τα νεότερα κτίσματα των φυλακών που μεταφέρθηκαν το 1989. Το γοητευτικό σύµπλεγµα διαφορετικών κατασκευαστικών φάσεων από την παλαιοχριστιανική-πρώιµη βυζαντινή περίοδο έως τα χρόνια της τουρκοκρατίας σήµερα είναι επισκέψιμο και στεγάζει πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Ροτόντα
Το περίκεντρο θολωτό κτίσμα του 4ου αιώνα αποτελεί για πολλούς το σημαντικότερο μνημείο της πόλης, που φέτος άνοιξε και επίσημα τις πόρτες του στους επισκέπτες. Στον άξονά της Ροτόντας κατέληγε πομπική οδός που συνέδεε τη θριαμβική αψίδα του Γαλερίου με το ανακτορικό συγκρότημα, που έχει ανασκαφεί νοτίως της Εγνατίας οδού. Προοριζόταν για µαυσωλείο του Γαλέριου ή για ναός του ∆ία ή των Καβείρων. Στα παλαιοχριστιανικά χρόνια µετατρέπεται σε χριστιανικό ναό µε εξαίρετης ποιότητας ψηφιδωτά. Οι αγιογραφίες που διασώζονται είναι του 5ου αιώνα.
Όσιος Δαβίδ (Μονή Λατόμου)
Στην Άνω πόλη στο αδιέξοδο της οδού Αγίας Σοφίας βρίσκεται ο μικρός ναός. Ο ναός κτίστηκε στα τέλη του 5ο αι. στον τύπο του εγγεγραμμένου σε τετράγωνο σταυρού με κόγχη στα ανατολικά. Σήμερα σώζεται το ανατολικό ήμισυ της αρχικής κάτοψης. Είναι ιδιαίτερα γνωστός για την ψηφιδωτή παράσταση με το όραμα του Προφήτη Ιεζεκιήλ στην κόγχη, ένα από τα σημαντικότερα ψηφιδωτά έργα της παλαιοχριστιανικής περιόδου.
Ναός Αγίας Σοφίας
Ο ναός της Του Θεού Σοφίας κτίστηκε τον 8ο αιώνα στη θέση µεγάλης παλαιοχριστιανικής βασιλικής. Μητροπολιτικός ναός της πόλης (1246-1523/24) που έγινε τζαµί προσφέρει στον επισκέπτη έναν εξαιρετικό ψηφιδωτό διάκοσµο στο εσωτερικό του, ενώ οι εικόνες του ανήκουν στα πιο σηµαντικά σύνολα ζωγραφικής της περιόδου της Εικονοµαχίας (780-788). Την ίδια εποχή φιλοτεχνήθηκε και η Ανάληψη του Ιησού στον τρούλο.
Βασιλική Αγίου ∆ηµητρίου
Βόρεια της αρχαίας αγοράς, ανεγέρθη στα ερείπια του ρωμαϊκού λουτρού όπου φυλακίστηκε και θανατώθηκε ο Άγιος ∆ηµήτριος. Τον 5ο αιώνα ο έπαρχος του Ιλλυρικού Λεόντιος ανήγειρε εκεί µεγάλη τρίκλιτη βασιλική. Όταν κάηκε γύρω στο 620 χτίστηκε πεντάκλιτη βασιλική µε πλούσιο ζωγραφικό και µαρµάρινο διάκοσµο και ψηφιδωτά. Ο ναός κάηκε στην πυρκαγιά του 1917 και αναστηλώθηκε εκ νέου.
Κρύπτη
Κάτω από τον ναό βρίσκεται η Κρύπτη όπου φυλακίστηκε, µαρτύρησε και τάφηκε ο Άγιος ∆ηµήτριος. Στα υστεροβυζαντινά χρόνια από την κρήνη έρεε αγίασµα και µύρο του µυροβλύτη Αγίου. Την περίοδο της οθωµανικής κυριαρχίας ο χώρος ξεχάστηκε και εγκαταλείφθηκε. Εντοπίστηκε µε αφορμή την πυρκαγιά του 1917. Στο χώρο λειτουργεί έκθεση µε παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά γλυπτά, νομίσματα και κεραμικά.
Παρεκκλήσι Αγίου Ευθυμίου
Ο ναός κατάγραφος στο εσωτερικό του, τοιχογραφήθηκε το 1303 με δαπάνες του πρωτοστράτορα Μιχαήλ Γλαβά Ταρχανειώτη και της συζύγου του Μαρίας. Ο ζωγραφικός διάκοσμος, έργο προικισμένου καλλιτέχνη, αποπνέει την υψηλή αισθητική και τη δυναμική της παλαιολόγειας αναγέννησης.
Βασιλική Παναγίας Αχειροποιήτου
Στο κέντρο της πόλης επί της οδού Αγίας Σοφίας, βρίσκεται ο Μεγάλος Ναός της Θεοτόκου. Στο εσωτερικό του ναού ξεχωρίζουν τα υπέροχα αρχιτεκτονικά γλυπτά.
Ναός Παναγίας Χαλκέων
Νοτίως της αρχαίας αγοράς, βρίσκεται ο ναός της Παναγίας. Είναι ακριβώς χρονολογημένο μνημείο με επιγραφή στο μαρμάρινο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου.
Βυζαντινό λουτρό
Στις παρυφές της Άνω πόλης, επί της οδού Θεοτοκοπούλου βρίσκεται το μοναδικό δημόσιο βυζαντινό λουτρό που σώζεται σήμερα στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για κτίσμα μικρών διαστάσεων, που χρονολογείται πιθανότατα στον 13ο αι. και διατηρεί όλους τους αναγκαίους για ένα λουτρό χώρους: προθάλαμο, χλιαρό και θερμό χώρο και δεξαμενή.
Ναός Αγίου Παντελεήμονα
Στη συμβολή των οδών Αρριανού και Ιασωνίδου, σε μικρή απόσταση από την αψίδα του Γαλερίου και τη Ροτόντα, βρίσκεται ο βυζαντινός ναός του Αγίου Παντελεήμονα. Από τον αρχικό τοιχογραφικό διάκοσμο διατηρούνται ελάχιστα δείγματα.
Ναός Αγίων Αποστόλων
Στην αρχή της οδού Ολύμπου και πολύ κοντά στα δυτικά τείχη βρίσκεται ο ναός των Αγίων Αποστόλων. Στο εσωτερικό σώζει εξαιρετικό ψηφιδωτό διάκοσμο, χαρακτηριστικό της τελευταίας περιόδου της παλαιολόγειας τέχνης.
Ναός Αγίου Νικολάου Ορφανού
Βρίσκεται στην Άνω πόλη, μεταξύ των οδών Ηροδότου και Αποστόλου Παύλου και πολύ κοντά στα ανατολικά τείχη. Ο αριστουργηματικός τοιχογραφικός του διάκοσμος είναι ένα από τα πληρέστερα διατηρούμενα ζωγραφικά σύνολα στη Θεσσαλονίκη.
Ναός Αγίας Αικατερίνης
Πάνω από την οδό Ολυμπιάδος, στις παρυφές της Άνω πόλης, στη συμβολή των οδών Τσαμαδού και Οιδίποδα και κοντά στα ΒΔ τείχη βρίσκεται ο ναός της Αγίας Αικατερίνης, καθολικό άλλοτε βυζαντινής μονής. Χρονολογείται στα τέλη του 13ου – αρχές 14ου αι..
Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος
Στη συμβολή των οδών Εγνατίας και Παλαιών Πατρών Γερμανού βρίσκεται ο ναΐσκος του Σωτήρα. Κτίστηκε μετά το 1340 πιθανότατα ως ταφικό παρεκκλήσι βυζαντινού μοναστηριού και αρχικά ήταν αφιερωμένος στην Παναγία.
Μονή Βλατάδων
Το μοναδικό βυζαντινό μοναστήρι της πόλης που λειτουργεί ως σήμερα, βρίσκεται έξω ακριβώς από τα τείχη της Ακρόπολης, επί της οδού Ακροπόλεως.
Ναϊδριο Προφήτη Ηλία
Επί της οδού Ολυμπιάδος, στη συμβολή της με την οδό Προφήτη Ηλία, πάνω σε ένα φυσικό βραχώδες έξαρμα δεσπόζει ο ναός του Προφήτη Ηλία, που είναι μοναδικός στη πόλη της Θεσσαλονίκης για τον αρχιτεκτονικό του τύπο.